YAPRAKLAR; gerçek anlamda bir kimya fabrikası, birer laboratuvardan farksızdırlar. Bitkilerin yaşamaları için en vazgeçilmez parçaları, nefes alıp veren, terleyen, bitkiyi besleyen birer solunum organıdırlar... Bitkinin topraktan aldığı maddeleri, güneş ışığından yararlanarak Fotosentez denilen kimyasal bir süreç içerisinde bitkinin besini haline getirirler. Bitkiye yeşil rengi veren klorofil maddesi bu süreçte önemli rol oynar...

Ağaçlar, yaprakları olmasaydı yükseklere ulaşamazdı. Çünkü büyümek için gerekli şekerleri yapraklar üretir. Bir güneş pili gibi kullanılan klorofil (ki yaprağa yeşil rengi veren bir pigment maddesidir) karbon gazı ve su yardımıyla şeker üretmeye yarayacak ışık enerjisini kapma işini üstlenmiştir

Fotosentez

Bitkiler besinlerini kendileri üretmek zorundadır. Bu nedenle yapraklarındaki klorofil aracılığı ile güneş ışığını toplarlar. Toplanan güneş ışığı kimyasal enerjiye dönüştürülerek, genelde nişasta olarak depolanır ve gelişmek, büyümek için yakıt olarak kullanılır. Bitki güneşten aldığı ışık enerjisi ile karbondioksit ve sudan yararlanarak zengin içerikli bir besin olan glikoz (şeker) elde etmektedir. Besin elde etme adına gerçekleşen bütün bu kimyasal süreç Fotosentez olarak ifade edilir. Fotosentez için en temel şart, ışık ve ısı dır. Bitkiler ışık olmadan asla yaşayamazlar...

Yapraklar, bitkilerin besin üretim merkezidir. Bitki yapraklarını oluşturan hücrelerin içinde kloroplast denilen, çok küçük yapılar vardır. Bu yapıların içindeki yeşil renkli boyar madde (pigment) olan klorofil maddesinin görevi ışık yakalamaktır. Kloroplastlar güneş ışınlarını bir panel gibi toplayıp, kollektör gibi enerjiye dönüştürerek besin üretirler... Üretilen besin yapraklardan, bitkinin beslenmesi gereken diğer bölümlerine götürülür.

Uzunca bir MEŞE ağacının yaprakları, 1000 m2 lik bir panele eşdeğer 250 bin civarında mini enerji merkezi konumundadır...

Yapraklar bitkiler için bu kadar önemliyse, neden birçok bitki yapraklarını döker ve yılın kış mevsimini yapraksız geçirir? Bunu sitenin ilgili sayfalarından öğrenebilirsiniz...

Bütün yaprakların asıl derdi, yeterince IŞIK (güneş ışığı) yakalayabilmektir. Bu nedenle farklı ortamlardaki farklı bitkiler, yüz binlerce farklı biçim, boyut ve şekilde yaprak formu geliştirmişlerdir... Bununla da yetinmeyen bazı bitkiler yapraklarını metamorfoza uğratarak farklı görevleri de yerine getirecek yapraklar geliştirmişlerdir. (Örnek; böcek kapan bitkiler...)

Metamorz (Değişime uğramış yapraklar)

Bazı yapraklar asıl görevlerinden başka birtakım görevleri de yerine getirebilmek için başkalaşım değiştirmiştir. Bitkilerin büyülü dünyasında bu konuda çok sayıda örnek vardır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralamak mümkün;

1. Etli Yapraklar

2. Depo Yapraklar

3. Diken Yapraklar

4. Sülük Yapraklar

5. Kapan Yapraklar

6. Üretken Yapraklar

BİR YAPRAGIN BÖLÜMLERİ

Normal yaprak olarak tanımlanan, yani değişime uğramamış yapraklar genel anlamda dört bölümden oluşur. Bunlar;

1 - Yaprak Ayası

2 - Sap

3 - Kın

4 - Kulakçık

Tabi bütün yapraklar hep bu bölümlerden oluşur diye bir kural yok... Birçok yaprak sadece sap ve aya bölümlerinden meydana gelen bir yapı gösterir. Yaprak ayasında besin maddelerini taşıyan iletim boruları vardır. Bunlar yaprak damarı olarak ta adlandırılır. Yaprak sapı; yaprağın ışık almasını kolaylaştıracak şekilde yaprak ayasına yön verir. Bir çok birçenekli bitkilerde yaprak sapı yoktur...

Yaprak kını; tomurcukları korumaya yarayan bir bölümdür. Kulakçık ise; yaprak sapının yada yaprağın iki yanında bulunur. Çeşitli biçimlerde olabilirler ve genellikle yaprak ayasından daha sade olup, erken dökülürler...

SADE YAPRAK BİÇİMLERİ

Belli başlı sade yaprak biçimleri; mızrak, şeritsi, ters mızrak, malamsı, yumurta, elips, dar yumurta, ters yumurta, yuvarlakça, kalkan, yamuk, üçgen, böbrek, el, yıldız, yürek, ters yürek, oksu... şeklinde sıralanabilir. Doğada binlerce farklı yaprak biçimi vardır ve bunları gruplandırmak gerçekten zordur... Yaprak biçimlerinden bazıları aşağıda gösterilmiştir;

YAPRAK DAMARLARI

Yaprak damarları; yaprak yüzeyinde besin maddelerini taşıyan iletim borularıdır. Yaprak damarlarını, yaprak biçimi ile ilgili olarak; paralel, tüysü, elsi ve ağsı yapıda olmak üzere gruplandırmak mümkündür... Bu damar tiplerini içeren yapraklara örnekler aşağıdadır;

YAPRAK KENARLARI

Yaprak kenarları açısından da pek çok değişik yapıda sade yaprak formu mevcuttur doğada... Bunlardan

Bazıları; düz, kıvrık, dalgalı, oymalı, dişli, kertikli, katlı dişli, kirpikli, loplu, elsi dilimli, taraksı, dikensi vs. olarak sıralanabilir.