Alm. Europäischer Aale, Fr. Anguille, İng. Common eel. Familyası: Yılanbalığıgiller (Anguillidae). Yaşadığı yerler: Nehirlerde yaşar. Üreme dönemlerinde yumurtlamak için denizlere geçerler. Özellikleri: Sırt ve anal yüzgeçleri uzun, yılana benzer silindirik vücutlu bir balık. Boyu 1.5 metre, ağırlığı 4 kg kadardır. Ömrü: 10-15 yıl kadar. Çeşitleri: Avrupa yılanbalığı (A. anguilla), Amerikan yılanbalığı (A. rostrata) en meşhur türleridir.

Uzun vücûdu yılana benzeyen bir balık. Sırt ve anal yüzgeçleri uzayarak kuyrukla birleşir. Yılanbalığı ismi, hakikî yılanbalıkları ile alâkası olmayıp yılana benzeyen balıklara da takılmaktadır. Bataklık yılanbalıkları (Synbranehidae), Elektrikli yılanbalıkları (Electrophoridae) böyledir. Günümüzde yaşayan gerçek yılanbalıklarının 23 familyası vardır. Yalnız bir familyası tatlı suda yaşarken, diğerleri denizlerde ve okyanus sularında yaşar. Bütün yılanbalıklarının vücut yapısı hemen hemen birbirlerine benzer. Alt karın yüzgeçleri bulunmaz. Birçok türlerin pulları yoktur. Olanlarında ise yatar vaziyette olduklarından yok gibi gözükür. Derileri sert ve kaygandır. Canlı olarak elle tutulursa kayıp kurtulabilir. Yılanbalıkları renk bakımından çeşitlidir. Derin denizlerin ve tatlı suların yılanbalıkları genellikle gri ve kahverengi renkli olup, tropikal denizlerin kıyı balıkları ise yeşilimsidir. Hayatları boyunca renk değiştiren türler de mevcuttur. Yılanbalıklarının bâzı çeşitleri ömürlerinin tamâmını denizde geçirirler. Bunlar tatlı su yılanbalıkları gibi uzun göçler yapmazlar.

Zemini oyarak yuva yaparlar. Oldukça sert yapılı kuyruklarını kazıcı bir organ olarak kullanırlar. Her türün omur sayısı kendine hastır. Balık, solucan, yumuşakça ve yengeç avlayarak beslenirler. Yırtıcı olanların çene ve dişleri güçlüdür. Uzunluğu 3 metre, ağırlığı 65 kg gelen deniz balıkları (Conger conger) vardır. Dişiler erkeklerden daha büyük olurlar. Gelişkin bir dişi 8 milyon kadar yumurta bırakabilir. Deniz yılanbalıkları özellikle sıcak denizlerde yaşarlar. Alt tropikal ve ılıman denizlere yayılmış olanlar da üreme devrelerinde sıcak denizlere dönerler.

Etleri zehiri olan deniz yılanbalıkları da vardır. Orta Amerika Atlantik sularında ve Akdeniz’de rastlanan “moray” zehirlidir. Uzunluğu 180 cm’yi bulan bu balık, genellikle kayalıklar arasında bulunur.

Bütün yılanbalığı türlerinin ortak yanı ince ve yaprak biçimli bir larva (yavru) dervesi geçirmeleridir. Bu larva dönemi türlere göre birkaç ay veya 2-3 yıl sürebilir. Bunun sonucunda, başkalaşım geçirerek ergin hâle gelirler. Tatlı su yılanbalıklarını içine alan Anguillidae familyasının bireyleri, üreme zamânı nehirlerden çıkarak denizlerin derinliklerine göç ederler.

En önemli iki türü Avrupa yılanbalığı (A. anguilla) ve Amerikan yılanbalığı (A. rostrata)dır. Amerikan yılanbalığı ortalama 3.1-3.6 kg ağırlığında, 90 cm uzunluğundadır. 1.2 metre uzunlukta olanlarına da rastlanır. Avrupa yılanbalığı 15 metre uzunluk ve 4 kg ağırlıktadır. Derileri kılcal damarlarca zengin olduğundan deri solunumları güçlüdür. Uzunca bir süre karada da yaşayabilirler. Gündüzleri bir delikte veya derinlerdeki balçıklarda saklanarak dinlenir, gece her türlü küçük su hayvanlarını ve balık yumurtalarını avlarlar. Geceleri nemli karalara çıkarak yeşil tahıl yemeyi de severler. Gök gürültüsü ve şiddetli yağmurlarda nehirlerin derinliklerine kaçarlar. Kışın derinlere inerek uyuşuk bir devre geçirirler. Yurdumuzun Karadeniz ve Akdeniz’e akan nehir ve göllerin bazılarında bol miktarda yılanbalığı vardır. Amerikan halkı etini yağlı bulduğundan pek yemezler.

Yılanbalıkları denizlerde yumurtlar, tatlı sularda olgunlaşırlar. Erginler üreme dönemlerinde yumurtlamak için, yaşadıkları tatlı sulardan denizlerin 7000 metre derinliklerine göç ederler. Avrupa ve Amerikan yılanbalıkları ünlü göçmenlerdir. Atlantik Okyanusu yakınlarındaki Sargasso Denizinde yumurtlarlar. Burada yumurtladıktan sonra ölürler.

Kısa bir zaman içinde yumurtalardan çıkan yavrular atalarının yaşadığı dere ve nehirlere varmak için dönüş yolculuğuna girişirler. Dönüş sırasında değişime uğrayarak nehirlerin içlerine girerler. Bâzen kıvrımlı nehirlerde yolu kısaltmak için tarlalardan geçerler. Tuzlu sularda doğan Amerikan yılanbalığının yavrularının tatlı sulara varmak için göçü, bir yıl kadar sürer. Avrupa yılanbalığı ise üç yılda anavatana ulaşır. Atalarının geldiği nehirleri bulmakta asla şaşırmazlar. Avrupa nehirlerinde bir Amerikan balığına, Amerikan nehirlerinde Avrupa balığına rastlamak vâki değildir. Tatlı sulara ulaşan yavrular gelişerek cinsel olgunluğa ulaşınca yumurtlamak için denizlere göç etmeye başlarlar. Dişi 12 yaşında, erkekler ise 4-8 yaşında cinsel olgunluğa erişirler. Çeşitli deniz ve okyanuslara göç ederken uzun mesâfeler kat ederler. Avrupa nehirlerinde yaşayanlar Atlas Okyanusuna, Nil ve diğer Afrika nehirlerinde yaşayanlar Akdeniz’e geçerler. Akdenizdekiler Cebelitarık Boğazını aşarak okyanustakilerle birleşirler. Beraberce yollarına devam ederek binlerce mil uzaklıktaki Batı Hint Adalarına, Bermuda’nın güneyine inerler. Bunlar denize ölmeye giderken yavruları da hayatlarının büyük bir bölümünü geçirmek için tatlı sulara akın ederler.

1900’lerin başlangıcında Danimarkalı biyolog Johannes Schmidt, gelişkin Avrupa ve Amerika tatlı su balıklarının yumurtlamak için Sargasso Denizine gittiklerini ve ayrı bölgelerde yumurtladıklarını tespit etti. Okyanus akıntıları, gelişmekte olan yavruları Kuzey Amerika ve Avrupa kıyı nehirlerinin ağızlarına sürükler. Kuzey Amerika yılan balıklarının yavrularının kıyılara varışı bir yılı bulurken Avrupa yılanbalıklarının yolculuk süresi ise üç seneyi bulur.