Alm. Gesicht (n), Fr. Fare, figure (f), visage (m), İng. Face. Başın ön kısmında alında saçların bitim yerinde başlayıp, kulak önünden çene altına kadar sınırlanan bölge. Yüzde alın kemiği, göz çukuru kemikleri, üst çene kemiği, alt çene kemiği, elmacık kemikleri ve şakak kemiklerinin bir kısmı yer alır.

Yüzün hareket eden uzuvları, alın, göz kapakları, yanaklar, burun uçları, alt çene ve dudaklardır. Alın derisinin hareketi, ince, geniş ve örtülü bir adale ile olur. Aynı zamanda gözleri, yummaya da yardımcı olur. Üst göz kapaklarının hareketiyle gözleri tamâmen yummak mümkündür. Alt göz kapaklarının hareketine ihtiyaç kalmamıştır. Yanaklarda çiğneme işini gören kuvvetli adaleler vardır. Üst çene hareket etmez. Alt çene hareket eder. Üç hareketi vardır: Ağzı açma, kapama ve çiğneme-öğütme hareketi. Yüzün adaleleri; ağız çevresi kasları, burun adaleleri, baş derisini hareket ettiren kaslar, çiğneme kasları ve göz çevresi kaslarıdır. Yüzün sinirleri fasiyal (ana yüz) sinir ve bunun dalları ile trigeminus siniridir.

İnsan yüzü tipleri ırklara göre farklılık arz eder. Kara ırkta bütün vücut derisinde olduğu gibi yüz derisinde de, gözündeki iriste ve kıllarda melanin denen kara madde vardır. Alt çene kemiği ileri doğru uzundur. Burun yassıdır. Yüzündeki kıllanma seyrektir. Dudakları kalındır. Sarı ırkta, deri rengi sarımtrak veya bakır rengindedir. Yüz kısa ve enli, elmacık kemikleri büyüktür. Göz çekik ve koyudur. Sibiryalılar, Moğollar, Eskimolar ve Amerikalı kızılderilileri bu gruptandır. Beyaz ırkın kesin yüz vasıfları mevcut değildir. İnsanların çoğu bu ırktandır ve dünyânın her tarafına yayılmışlardır.

Yüzün umûmî görünümü tıbbî açıdan çok büyük ehemmiyeti hâizdir. Bâzan hemen teşhis koydurtabilecek belirtiler taşıyabilir. Eskiden beri hekimler yüz ifâdesinden mânâ çıkarmışlardır. Yüz ve gözlerin ifâdesinden kişinin karekteri, zekâ durumu hakkında fikir sâhibi olunabilir. Korku, şaşkınlık, heyecan, bunalma, kızgınlık, ümitsizlik, ağrı ve ızdırap gibi değişik durumlar yüz ifâdesinden anlaşılabilir. Akıl hastalıklarının bâzıları ve zekâ geriliği de yüze bakılarak tanınabilir.

“Hipokrat yüzü” denen yüz manzarasında gözler çukura kaçmış, burun sivrilmiş, göz kapakları düşmüş, yanaklar çökük, alt dudak sarkıktır. Kaşeksiden veya ağır hastalıktan ölmek üzere olan kimselerde görülür. Parkinsonizm denilen asabiye hastalığında yüz ifâdesiz, maske gibidir (mimikler kaybolmuş, yâni ifâdesizdir). Miksödemde (tiroid yetersizliği) bütün yüz şiş gibi durur. Göz kapakları şiştir. Dudaklar kalın, burun kaba, dil büyüktür. Deri kuru ve kalındır. Kaşların dış kısımları dökülmüş olabilir. Doğuştan olan tiroid yetersizliği (Kretenizm= cücelik) göz yuvarlak, dudaklar kalın, dil ağıza sığmayacak kadar büyük, göz kapakları şiştir. Alın buruşuktur. Toksik guatrda her iki göz dışarı fırlamış gibi görünür. Akromegali denilen hipofiz bezi hastalığında ve jigantizm (devlik)de kafatasıyla birlikte yüz de büyür ve uzar. Alt çene uzun ve öne fırlamıştır.

Böbreküstü bezinin fazla çalışmasıyla müterâfık Cushing hastalığında ve aşırı kortizon tedâvisi görenlerde yüz yuvarlaklaşır (aydede yüz). Yanaklar, dudaklar kırmızıdır (pletora). Alında akneler bulunur. Gerdan belirginleşmiştir. Kadınlarda kıllanma (hirsutizm) da mevcuttur. Hirsutizm, yüzde ve gövdede erkek tipi kıllanmaya denir. Cüzzamda yüz derisinde ve deri altı dokusunda kalınlaşma ve fındık büyüklüğünde şişlikler meydana gelir. Kaşlar dökülür. Yüz felci gelişebilir. Yüz şekli arslan yüzüne benzer. Müzmin alkoliklerin yüzleri yorgun görünümünde, yanaklar ve burun kırmızıdır. Üzerinde telanjiektaziler (genişlemiş kapiller damarlar) mevcuttur. Gözler de kırmızıdır.

Sol kalp kulakçığı ve karıncığı arasındaki mitral kapağın darlığında yanaklar kırmızı, dudaklar mordur. Aort kapağının yetersizliğinde ise yüz soluktur. Ağır tam kalp yetersizliğinde ve sağ kalp yetersizliğinde yüz menekşemsi kırmızı, burun ucu, dudak ve kulaklar morarmış, boyun toplardamarları şiştir.

Yüz renginden her zaman anemi (kansızlık) anlaşılamayabilir. Soluk olanlarda alyuvar sayısı normal, normal renklilerde ise eksik olabilir. Anemiyi anlamak için göz kapaklarının içine bakmak gerekir.

Sarılıkta önce göz akında sarı renk ortaya çıkar. Kuvvetli sarılıklarda yüz de sapsarıdır. Kızamık, kızıl, çiçek, kızamıkçık gibi hastalıklarda yüzde döküntü meydana gelir. Böbreküstü bezi yetersizliği olan Addison hastalığında yüz esmerleşmiştir.

Yüzde şişlik bulunduğunu fark etmek güç bir iştir. Yüzde şişlik göz kapaklarından başlar. Çünkü göz kapaklarının deri altı dokusu gevşektir. Had nefritte ve müzmin nefritin âni şiddetlenmelerinde, nefrotik sendromda ve trişinozda göz kapaklarında ve yüzde şişlik bulunması tipiktir. Tam kalp yetersizliğinde hem yüz şişer hem de boyun toplardamarları genişleyip, belirginleşir.